WES 3 - Sartre en de Beauvoir

Geweldig, prachtig, sensationeel, subliem, buitengewoon, fantastisch en alle superlatieven die aan deze woorden synoniem zijn! - Ik mag dat toch zeggen he, Jean-Paul?

Ik weet niet goed waar te beginnen, dus ik begin gewoon bij het begin. Van het bedrijf waar ik werk kregen we een budget waarmee we een teambuilding mochten organiseren. Mijn creatieve geest had al direct enkele ideetjes, maar waarom zouden we eens geen culturele uitstap plannen. Ik bekeek het programma van cc 't Schaliken in Herentals en zag daar mijn 2 favoriete namen uit de acteerwereld staan:

Het zou een filosofisch stuk worden over Jean-Paul Sartre en Simone de Beauvoir. Tickets voor de tweede rij en een enorme goesting om mijn idolen eens aan het werk te zien. Vol spanning ging ik binnen in de theaterzaal en daar stonden ze al. Ik wist niet wat ik mocht verwachten. Ik heb een enorme interesse in de filosofie maar niet per se voor filosofen. Het toneel was zwart, maar je kon zien dat het sober was opgesteld. Een vooraf opgenomen bandje van Simone de Beauvoir (Sien Eggers) speelde af. Filosofische vragen en standpunten werden vermeld, en ik voelde het meteen: het zou een beladen voorstelling worden.

Het licht ging weer aan en er startte een dialoog op de planken. Het liefdesverhaal van Jean-Paul en Simone werd beschreven. Simone voelde zich initieel niet aangetrokken tot Jean-Paul. Hij was maar 1m55, droeg een bril, zag scheel, ze vond hem lelijk. Ze had haar zus op hem afgestuurd toen Jean-Paul dacht eindelijk een date met Simone gestrikt te hebben. Maar Jean-Paul kon niet tegen afwijzing, en hij daagde op tijdens de familievakantie van de 'De Beauvoirs'. En daar gebeurde het, na lange tijd keuvelen over het leven, gedeelde interesses en zoveel meer kwam er de eerste kus. Op slag verliefd.

De dialoog ging verder met een beschrijving van hun levenspad. De wegen die ze samen, maar ook apart bewandeld hebben. De vraag "wat is vrijheid?" waar luidop over nagedacht werd. Want wat is vrijheid nu eigenlijk? Je eigen levenspad kunnen kiezen, je eigen leven kunnen maken, misschien is dat vrijheid? "Waar is de tijd dat wij nog leefden?" zei Simone.

Jean-Paul en Simone waren dolverliefd, maar verder dan dat ging het niet. Geen huwelijk, geen kinderen. "Mensen trouwen niet uit liefde, mensen trouwen uit angst" was één van de statements die gemaakt werden. En ik weet niet of je dat beseft, maar 'echtgenoten' is de verleden tijd van 'echt genieten'. Het huwelijk is een libidokiller, gelegaliseerde prostitutie, het is slavernij. De hele zaal lachte. Toen het ging over het op de wereld zetten van kinderen, werd er ook enorm gelachen. "Doe die kinderen toch een plezier, laat hen niet geboren worden". Want geef nu toe, in wat voor een tijd leven we nu. "Een vrouw baart haar eigen parasiet", ook eentje die de zaal hardop liet lachen.

Bij een open relatie zoals die van Jean-Paul en Simone hoorde wel een pact. Er waren 3 regels:

- Geen monogamie

- Geen jaloezie

- Complete openheid

Dit zou de rode draad worden in hun relatie. "Alles draait om seks, behalve seks zelf, seks draait om macht". De dialoog ging over de mensen die ze ontmoet hadden tijdens hun leven. Met wie ze het bed of soms zelfs de liefde gedeeld hebben.

Ook werd er over het geloof gesproken. Volgens hen is er geen God. Je bent helemaal alleen op de wereld, en daarnaast heeft het leven zelfs helemaal geen zin. Het leven is zinloos. "We hebben geen essentie, we zijn existentie". En de mens is hoe hij zichzelf maakt.

Dezelfde vraag rees terug op: "Wat is vrijheid?" Het antwoord kende al meer vorm naargelang hun leven vorderde. "Vrijheid is beseffen dat we niet samenvallen met het beeld dat we hebben van onszelf, of dat anderen hebben van ons. Een ober zijn, maakt van mij geen ober, ik ben de leegte die door de ober vervuld wordt." Pakkend, toch?

Daarnaast kent je vrijheid ook enorme grenzen, waar we vaak niet bij stil staan. Het hangt er vanaf waar je geboren wordt, in welk land, in welke familie,... En ook, als welk geslacht je op de wereld wordt gezet. Een vrouw is altijd zwak, sentimenteel, onredelijk. Maar je wordt niet als vrouw geboren, je wordt als vrouw gemaakt door middel van alle regeltjes en denkbeelden. Mensen vergeten ook vanwaar we komen. De tijd dat vrouwen geen stemrecht hadden, niet mochten scheiden zonder akkoord van haar partner, of zelfs geen eigen bankrekening mochten openen, is nog niet zo lang geleden. En zelfs nu verdient een vrouw veel minder dan een man die dezelfde job uitoefent.

En toen brak het moment aan, Simone vertelde over het verlies van haar beste vriend, haar eeuwige liefde, haar levenspartner Jean-Paul. "Gun mensen toch een milde, zachte dood als ze pijn hebben of als ze hun leven als beschouwd ervaren" luidde het. Het probleem is dat we tijdens ons leven altijd maar proberen om iets te zijn, we plaatsen onszelf in hokjes, om ergens bij te horen, om iets te kunnen zijn, maar we willen vooral onmisbaar zijn. Jammer genoeg ligt het kerkhof vol met mensen die dachten dat ze onmisbaar waren.

Uiteindelijk breekt het leven je toch, het leven wint altijd. Simone vertelde over het afscheid van Jean-Paul in het ziekenhuis. Ze gaf hem nog een laatste kus en ging naar buiten. Ze draaide zichzelf nog een laatste keer om en zag dat hij iets geworden was waartegen hij een heel leven had gestreden. Jean-Paul was een object geworden. Een hard aanvoelend object.

De lichten gingen weer uit op het toneel, en er begon weer een vooraf ingesproken bandje van Simone De Beauvoir. "Ik zei tegen mezelf, je moet niet bang zijn om te leven, niet bang zijn om te sterven, niet bang zijn om alleen te zijn, niet bang zijn voor de leegte, niet bang zijn om niets te zijn,..." Simone is ervan overtuigd dat Jean-Paul voor altijd bij haar zal zijn. Ze draagt hem in haar hart, en hij waakt over haar. Ze sloot haar reflectie af met volgende woorden "Ik denk dat we pas echt bestaan, als er iemand is die ons ziet bestaan. Ik denk dat we pas echt praten, als we weten dat iemand ons begrijpt. Ik denk dat we pas echt leven, als iemand ons liefheeft". En zelfs nu, een dag na de voorstelling, krijg ik een rilling over mijn lichaam.

Mijn idolen kwamen weer op het toneel en kregen een staande ovatie. Zelfs als ik geen benen zou hebben om recht te staan, had ik een manier gevonden om dat toch te doen want dat hebben ze verdiend! Na de voorstelling was ik onder de indruk van de 1,5 uur durende dialoog die zo spontaan overkwam. Maar vooral om de zaken die gezegd werden. En hoewel ze zijn binnengekomen, is dit een voorstelling die toch nog even moet nazinderen, en die ik liefst van al, nogeens een tweede keer zou gaan bekijken.