WES 2 - Bidboek - Elena Peeters

Aan het begin van de zomer dacht ik "ik wil goed voorbereid beginnen aan de nieuwe lessen Nederlands, dus ik ga me inschrijven voor enkele voorstellingen die georganiseerd worden door 't Schaliken, en dan kan ik daarover schrijven op mijn cultuurportfolio". Zo gezegd, zo gedaan...

Ik kwam uit bij de voorstelling "Bidboek" een monoloog van Elena Peeters. De omschrijving van de voorstelling klinkte als volgt:

Wanneer beslist iemand dat een last te zwaar wordt om alleen te dragen? Wanneer raapt iemand de moed bijeen om iets neer te pennen in een boek? Hoe vertaalt een boek het lijden van anderen? En wat betekent het om te geloven in een tijd waarin individualisme hoogtij viert? In de basiliek van Tongeren ligt een blanco boek. In dat boek kan je iets schrijven: smeekbedes, uitingen van hoop, dankbetuigingen. In de zondagse mis wordt dan even gebeden voor wat in het boek geschreven werd.

Misschien klinkt dit voor jou wel als een ver-van-mijn-bed-show, en ik kan het wel begrijpen. Maar ik zal je even wat context geven. Al iets langer dan een jaar ben ik een beetje zoekende naar "het geloof". Ik heb een tijdje gedatet met een moslim. Toen het Ramadan was, besloot ik uit solidariteit een weekje mee te doen. Ik stond ervan versteld hoe makkelijk het was door de verbondenheid die ik voelde. En die verbondenheid zocht ik, maar in mijn eigen geloof. Ik ben gedoopt als baby, heb zowel mijn eerste als plechtige communie gedaan, maar ik kan niet zeggen dat ik christelijk ben opgevoed. In deze context begrijp je misschien wel waarom ik getriggerd werd om deze voorstelling bij te wonen.

De voorstelling ging door in één van de mooiste kerken in Herentals, de kerk van het Begijnhof. Heel klein, maar wel gezellig. Er zijn enkele delen in de monoloog te onderscheiden: de beeldspraak over het touw, tante Hilde, het leven in de basiliek, het woord aan Maria, het verhaal van Michael, en de "smeekbedes" uit het boek. Deze vloeien door elkaar doorheen de voorstelling.

Er werd Elena gevraagd om een voorstelling te maken rond het boek dat zich in de basiliek van Tongeren bevindt. Het is een soort intentieboek met de naam "Onze-Lieve-Vrouw Oorzaak Onzer Blijdschap". Iedereen mag in dit boek schrijven, maar het hoeft uiteraard niet. Elena las enkele zaken in het boek en al gauw nam ze de emotie van de schrijvers over. Tranen rolden over haar gezicht. Echter was een jaar later die emotie omgevormd naar een beetje pessimisme tegenover het geloof.

Elena nam het woord en begon met beeldspraak. Stel, je zwemt en je zwemt, en je gaat alsmaar verder van wal, maar toch ben je niet bang want je hebt een touw boven jou hangen. Dat touw heeft iedereen. Ik dacht dat ik wist wat ze bedoelde, maar eigenlijk wist ik nog niets. Waar hing het touw aan vast? En wat was nu precies die beeldspraak?

Ze vertelde over haar tante Hilde en hoe zij Bidboek 2.0 tot leven heeft gebracht. Haar tante Hilde was best gelovig. Ze had een mailinglijst opgestart "Vrienden Verbonden op Afstand". Elena nam haar - net zoals vele anderen - vanzelfsprekend. Tante Hilde overleed aan kanker in het ziekenhuis op 75-jarige leeftijd. Bidboek (2.0) is eigenlijk een beetje een ode, een verhaal dat nog verteld moest worden.

Tijdens haar bezoeken aan de basiliek vond Elena het soms moeilijk om in dialoog te gaan met mensen. De tijden (Corona) leenden zich er ook niet toe. Dus ze zat soms in stilte in de basiliek. Wat haar opviel? Vrouwen gingen (bijna) altijd bij het beeld van Maria zitten. Mannen gingen dan weer in het midden zitten, bij het beeld van Jezus. Sommige mensen knielen nederig voor de beelden.

Tijdens haar bezoek aan de basiliek ontmoet Elena Michael. Michael is een 36-jarige man die zijn dagen slijt als make-up artiest voor Chanel, intussen is hij gepromoveerd naar het merk L'oréal. Michael is anders, hij wil intreden in het klooster. Vastberaden gaat hij naar het klooster van Orval om daar een inlooptijd van 6 weken te doorlopen. Achteraf voelde hij niets. Was hij nu gelukkig? Was hij waar hij moest zijn?

Ook de zinnen die in het boek uit de basiliek staan werden voorgelezen. De meest gebruikte woorden waren "Danku voor..." en "Help mij...". Waarom keren zo veel mensen naar Maria? Maar als je het even bedenkt, luisteren is een knelpuntberoep geworden. Maria luistert alleen maar zegt niets terug.

Elena brandt een kaars wanneer tante Hilde geoppereerd wordt, een open hart operatie. Is een kaars branden voldoende, of is het beter dat we bidden? Maar wat is bidden eigenlijk? Bidden is misschien gewoon denken aan iemand. Waarom branden we eigenlijk die kaars? Elena is opgevoed met de spreuk "gedachten hebben ook een kracht" dus aan iemand denken of voor iemand bidden, kan toch geen kwaad, wel?

Elena was zwanger toen ze de eerste voorstelling van Bidboek deed. Ze had een soort van bewustwording tijdens het ontstaan van deze monoloog. "Wil ik iemand laten opgroeien in een wereld die predikt wat je moet doen?" Mensen kopen zich gelukkig en worden daardoor ongelukkig. Moeten we eens niet eerlijk zijn met en tegen onszelf?

Tijdens het slot van de voorstelling beschrijft Elena een moment in de kapel met haar tante Hilde, na haar dood. Ze spreken over de nieuwe voorstelling, en over hoe tante Hilde deze ervaren heeft. Ze spreken over het touw, dat de navelstreng zou voorstellen. Je moet loslaten om te kunnen groeien. En tante Hilde, die lacht en geeft haar gelijk.

Ik durf niet zeggen of de voorstelling is wat ik ervan verwacht had, ik weet eigenlijk zelfs niet of ik verwachtingen had. Elena maakte een punt tijdens haar voorstelling door te zeggen dat je mensen woorden in de mond kan leggen tijdens een dialoog, waardoor ze eigenlijk zeggen wat jij wil horen. Ik denk dat geloof perceptie is, maar mensen putten wel degelijk kracht uit iets ontastbaars. Het feit dat ze hun diepste geheimen en hun grootste verlangens kwijt kunnen aan een beeld, of in het boek is hiervan het bewijs.

Het is de waarheid als ik zeg dat ik enorm lang zou kunnen filosoferen over het geloof, en vooral over mijn eigen perceptie. Maar ik ga geen woorden of gedachten in iemand brein steken om gewoon maar gelijkgezind te zijn. Geloof is vrij, en het is mooi om te zien dat zelfs in deze tijd er nog ruimte voor is.